In ons drukke leven ontkom je er bijna niet aan: stress. We hebben een boel op ons bordje liggen en het gaat meestal goed. Veel vrouwen zijn volop aan het werk en houden tegelijkertijd het huishouden draaiende. Ze zijn sociaal actief, willen er ook goed uitzien en zorgen het liefst voor iedereen. Alleen als er dan verschillende dingen tegelijk niet goed gaan, bijvoorbeeld de printer doet het niet, je komt onverwacht in een file te staan of je kind is ziek, dan komt er een gevoel van paniek over je heen.
Je voelt de adrenaline door je lichaam stromen, je hartslag gaat omhoog en er breekt een lichte paniekaanval uit. Begrijp me niet verkeerd, soms is stress goed want het maakt ons alert voor gevaar en onder druk presteren velen van ons zelfs beter. Vanuit het perspectief van ons lichaam ligt het echter anders. Het is er simpelweg niet voor gemaakt om langdurig of chronisch stress te moeten ervaren.
Je hormoonhuishouding heeft veel last van stress
Niet alleen moet er (te) vaak en veel stresshormonen worden aangemaakt, het gevolg hiervan zijn schommelingen in je bloedsuikerspiegel, waardoor het hormoon insuline geproduceerd gaat worden. Daar blijft het niet bij, de aanmaak van het schildklierhormoon lijdt onder de productie van het stresshormoon, hetzelfde geldt voor onze geslachtshormonen. Ik leg het graag verder aan je uit.
Wat gebeurt er in je lichaam bij stress?
Vanuit de oertijd is een stressreactie voor het lichaam een signaal om zich gereed te maken voor een gevecht of een vluchtpoging. Het lichaam maakt het stresshormoon cortisol (bij chronische stress) of adrenaline (bij korte stress) aan. Je lichaam heeft op zo’n moment extra energie nodig. De opgeslagen glucosereserve wordt vrijgemaakt, zodat deze beschikbaar wordt voor je spieren en je helemaal klaar bent voor actie.
De oertijd ligt al geruime tijd achter ons, maar nog steeds reageert ons lichaam op deze manier op stress. Dat onze vorm van stress (gelukkig) vrij zelden vraagt om vechten of vluchten maakt dat het eigenlijk niet zo’n passende reactie is.
Je bloedsuikerspiegel stijgt
De vrijgemaakte glucose (energie) staat te popelen om in je spieren te worden opgenomen, alleen de fysieke actie blijft uit. Je gaat niet keihard rennen of vechten. Door de verhoogde glucosegehalten in je bloed, schiet je bloedsuikerspiegel omhoog. Dat is niet wenselijk en daarom wordt het hormoon insuline aangemaakt om de ongebruikte glucose weer op te slaan.
Aangezien je spieren (en lever) nog vol zitten, gebeurt dat in de vorm van vetweefsel, meestal op onze buik. Zo kun je dus in gewicht aankomen worden door stress.
Het kan heel goed zijn dat het bereiken van je natuurlijke gewicht een stuk makkelijker voor je wordt als je afscheid hebt genomen van bepaalde stressfactoren in je leven.
De snelle actie van insuline zorgt er voor, dat je bloedsuikerspiegel te laag wordt. Je voelt je trillerig, je hoofd wordt zwaar, je krijgt een plotseling een extreme behoefte aan suiker. Allemaal symptomen van een te lage bloedsuikerspiegel. Om je weer goed te voelen, krijg je de neiging om te extra of teveel te eten. Daarnaast is het zo dat als er insuline in je bloed circuleert, je geen vet zult verbranden.
De omzetting van je schildklierhormoon naar de actieve vorm neemt af
Je schildklier produceert hormonen die onder andere de snelheid van je stofwisseling bepalen, je lichaamstemperatuur regelen en ze spelen een belangrijke rol in je energiehuishouding. Bij langdurige stress kan het heel goed zijn dat je schildklier je stofwisseling gaat vertragen om je bijnieren te beschermen, zodat jij het weer wat rustiger aan gaat doen. Vaak zie je bij mensen met chronische stress dat ze ook symptomen van een vertraagde schildklier vertonen, zoals moeite met afvallen, obstipatie, extreme vermoeidheid of gewrichtspijn en spierkrampen.
Disbalans in je geslachtshormonen
De hormonen oestrogeen en progesteron regelen onder andere de menstruele cyclus. Ze werken nauw samen en eentje daarvan, namelijk progesteron, dient ook als grondstof bij de aanmaak van cortisol. Stress heeft voor je lichaam de hoogste prioriteit, het gaat immers om overleven.. Dan begrijp je zeker wel wie er voorrang krijgt. Disbalansen in je geslachtshormonen kunnen bijvoorbeeld leiden tot een oestrogeendominantie. Dan is er teveel oestrogeen ten opzichten van progesteron en dat zorgt voor klachten als PMS, hormonale migraine cysten in de eierstokken of endometriose.
Ook tijdens de overgang is het beter om stress zoveel mogelijk te reduceren. Je zult zien dat de typische klachten als nachtzweten en opvliegers dan afnemen.
Het is slecht voor onze gezondheid
Cortisol is ook het hormoon dat je ’s ochtends wakker maakt en samen met melatonine je dag- en nachtritme regelt. Je hebt cortisol nodig om goed te functioneren, het is ook een belangrijke ontstekingsremmer. Als je bijnieren gedurende een lange periode voortdurend veel cortisol moeten aanmaken, dan kunnen ze op een gegeven moment uitgeput raken. Dan lukt het je lichaam niet meer om voldoende cortisol aan te maken. Dat kan uiteindelijk leiden tot burnout-achtige klachten.
Wat te doen?
Ik weet als geen ander dat je er soms niet aan ontkomt om totaal gestrest door het leven te rennen. Wat ik adviseer is om voldoende ontspanning en rustmomenten voor jezelf in te bouwen, zodat je lichaam weer kan bijkomen. Denk aan yoga, mindfulness, een dagje naar de sauna of een leuk dagje erop uit. Ga op zoek naar hoe jij je weer kunt opladen, dat is voor iedereen anders.
Ook voldoende bewegen en trainen is heel belangrijk. Niet alleen om die vrijgekomen suikers te gebruiken, maar ook om je hoofd leeg te maken.
Met de juiste voeding kun je ook heel veel doen. Juist in tijden van stress is het heel belangrijk om gezond te eten. Wat je juist moet laten staan is zoetigheid, junkfood en snelle koolhydraten.
Hieronder een globale basis:
- Kies vooral voor groene bladgroenten, zoals boerenkool en spinazie
- Fruit, liever niet te zoet, maar bijvoorbeeld bessen, appels, peren
- Zaden, noten en pitten, zoals sesamzaad, amandelen, walnoten, paranoten (maximaal 3 per dag)
- Volkoren granen zoals quinoa
- Voeding uit de zee: vette vis, zeewier, kelp, schelpdieren
Meer weten?
Je voelt je het allerbeste als je hormonen in balans zijn. Ik heb het dan niet alleen over cortisol, maar ook over insuline, het schildklierhormoon en natuurlijk onze geslachtshormonen. Het mooie is dat je met de juiste voeding en een gezonde leefstijl heel veel kunt bereiken. Wat dat precies voor jou betekent is maatwerk. Het is afhankelijk van verschillende factoren, zoals hoe je nu eet, welke lichamelijke klachten je hebt, of je medicatie gebruikt, wat je graag zou willen bereiken en ga zo maar door. Het Programma Hormonen in Balans is precies ontwikkeld om jouw hormonen optimaal te ondersteunen. Wil je er meer over weten? Boek dan vandaag nog een gratis intakegesprek.
